Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 2022 yılında Halk TV, TELE 1, KRT TV, Fox TV ve Flash TV’ye toplam 17 milyon 335 bin lira meblağında 54 defa cezai yaptırım uyguladı. Üst Konsey; TGRT, Beyaz TV ve ATV’ye de toplam 1 milyon 674 bin lira meblağında 4 ceza verdi. A Haber, Ülke TV, Kanal 7 üzere televizyon kanallarına rastgele bir ceza verilmedi. RTÜK Üyesi İlhan Taşcı, “2023 yılı televizyon yayıncıları bakımından 2022’den daha sert geçecek diyebiliriz. Zira Ebubekir Şahin, üstten aldığı talimatla gözünü daha da karartacaktır, oradakilerin gözüne girebilmek için. Bugüne kadar hukuk tanımayan anlayışı bize bunu net olarak ortaya koymuştur” dedi.
RTÜK’ün CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı, Üst Kurul’un yıl içinde verdiği cezaları ve bu cezaların toplam maliyetlerini içeren ‘RTÜK 2022 Karnesi’ni hazırladı. Taşcı’nın hazırladığını karneye nazaran; RTÜK, 2022 yılında Halk TV’ye 23, TELE 1’e 16, KRT TV’ye 6, Fox TV’ye 4, Flash TV’ye 4 kere olmak üzere toplam 54; TGRT’ye 2, Beyaz TV’ye 1, ATV’ye 1 kez ceza verirken A Haber, Ülke TV, Kanal 7, TV Net ve TV 24’e ise cezai yaptırım uygulamadı.
Üst Kurul’un Halk TV, TELE 1, KRT ve Flash TV’ye verdiği cezaların toplamı 17 milyon 335 bin lira fiyatında olurken TGRT, Beyaz TV ve ATV’ye uygulanan cezaların toplam ölçüsü 1 milyon 674 bin lira olarak kaydedildi. RTÜK, son olarak 21 Aralık’ta Halk TV’ye 3 kere yayın durdurma, TELE 1 ve Fox TV’ye idari para cezası verildiğini açıklamıştı.
“Ebubekir Şahin’in lider olduğu devirde direkt doğruya ceza kesilecek belli”
İlhan Taşcı, “Ebubekir Şahin’in lider olduğu devirde direkt doğruya ceza kesilecek kanallar aşikâr. Yalnızca o kanalların içindeki hangi yayınlara cezaların verileceği seçiliyor ve nokta atışlarıyla, talimatla hazırlanan raporlar Kurul’a getiriliyor. Gelen raporlar da oy çokluğuyla geçiyor” dedi.
“BELİRLENMİŞ OLAN KANALLARA, YAYINLARA NOKTA ATIŞI CEZALANDIRMALAR YAPILIYOR”
RTÜK’teki izleme uzmanlarının hazırladığı raporların Üst Kurul’a lider aracılığıyla sunulması gerektiğinin gerçek olduğunu savunan Taşcı şunları kaydetti:
“Aşağıdan üste gelmesi gereken raporlar, yukarından gelen talimatla aşağıya hazırlatılıyor ve belirlenmiş olan kanallara, yayınlara nokta atışı cezalandırmalar yapılıyor. Ben, 5 yıldır, 6 aylık devirlerle bu karneyi, yani RTÜK’ün bilhassa haber kanallarına yönelik yayıncılık anlayışına nasıl baktığını gösteren karneyi açıklıyorum. Artık şu tabloyu açıklamaktan, hazırlamaktan ve çıkan şu sonuçtan ben, bir üye olarak hicap duyuyorum”
Hazırladığı karnenin ayrıntılarını aktaran Taşcı, şunları söyledi:
“Halk TV’ye 23 ceza… TELE 1’in 16 cezası var. KRT’nin 6, Fox’un 4, Flash’ın 4 cezası var. Toplamda baktığınızda 54 farklı ceza kesilmiş ve bunların karşılığında 17 milyon 335 bin lira para cezası kesilmiş. Bu kanalların ortak özelliği; iktidarı, sarayı yeri geldiğinde sorgulayan, eleştiren, hatta ve hatta saray ve iktidar tarafında çok da hazzedilmeyen televizyon kanalları. Başka tarafa bakıyorsunuz; orada da o denli bir tablo çıkıyor ki karşınıza. Burada 54’ü görüyorsunuz, toplam ceza; öbür taraf 4. Artık A Haber sıfır, Ülke TV sıfır, TV 24 sıfır, Kanal 7 sıfır, TGRT 2, Beyaz TV 1. Bir tane de nazar boncuğu niyetine ATV’ye ceza.
“18 milyona yakın ceza ile karşı karşıyalar”
Ceza sayılarına baktığınızda, ortada 14 katlık bir fark var. İktidarı eleştirenlere, sorgulayanlara 54 ceza kesilmiş; kendini iktidara yakın pozisyonlandırmış bir yayın anlayışına sahip televizyon kanallarına 4. Bunun bir ekonomik boyutu var. 17 katlık bir fark çıkıyor. Bir taraf 1 milyon; eleştirenlere bakıyorsunuz, 17 milyon, hatta 18 milyona yakın ceza ile karşı karşıyalar.
“Buradaki hukuksuzluğu, vicdansızlığı anlatmaya gerek yok, zira tablo kendini anlatıyor”
Buradaki hukuksuzluğu, vicdansızlığı anlatmaya gerek yok, zira tablo kendini anlatıyor. Son devirde, bilhassa son birkaç aydır Üst Şura toplantılarında çıkan kararlara baktığınız vakit, sistematik bir biçimde artış görüyoruz cezalarda. Raporların içinde önemli manada zayıflama görüyoruz. RTÜK’ün kendi özel maddesine karşıtlıklar tespit edilmemiş olsa bile rapor hazırlatılması talimatı geliyor, zira talimatlar üstten geliyor. Bunu anlayabilmemizin en kıymetli göstergesi; RTÜK, 9 kişilik bir heyet halinde çalışıyor.
Ne hikmetse 1 Ocak-31 Aralık 2022 tarihinde Üst Kurul’un gündemine gelmiş, Üst Şura tarafında değerlendirilmiş olup da ‘bunda cezai yaptırıma yer yoktur yahut idari yaptırıma yer yoktur’ biçiminde bir kararla sonuçlanmış bir tek karar yok, sıfır. Bu, bize, cezalandırılmak üzere hazırlanan raporların ceza verilmek ve onaylanmak üzere Kurul’a getirildiğini gösteriyor. Düşünsenize, bu raporların Üst Konsey üyeleri açısından hiçbir bağlayıcılığı yok.
Tabii ki izleme uzmanı kendi kanaatini belirtebilir, orada bir yaptırıma gereksinim olduğunu kıymetlendirebilir lakin sonuncu olarak bu kararı verecek olan RTÜK’tür. Bir yıllık tabloya bakıyorsunuz, bir tek rapor yok. Nasıl olur da her uzmanın hazırladığı rapor cezayla sonuçlanabilir? Bu, yalnızca ve yalnızca talimatla hazırlanmış raporun adrese teslim cezasıyla mümkün olabilir. Zati biz, bunun bu biçimde olduğunun farkındayız. Bunun çabasını Kurul’da da veriyoruz.”
RTÜK tarafından alınan ceza kararlarında bu yıl yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin kıymetine vurgu yapan Taşcı, şöyle devam etti:
“Cezaların bu kadar artması, içeriklerin boşalması ve yayıncıların her Üst Şura toplantısından sonra daha ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalması, hayli manidar bir zamanlamaya sahip. Neden? Zira Türkiye, artık bugün itibariyle 2023’te seçime giden bir ülke. Seçime giden bir ülkede en değerli kaynaklardan birisi televizyonlar, radyolar olacaktır. RTÜK’ün temsil ettiği iradenin en son amacı, başta ana muhalefet partisi genel lideri Sayın Kemal Kılıçdaroğlu olmak üzere, muhalefet partilerinin önderlerini ve sözcülerini susturmak, onların seçim sonrası tahlil tekliflerini duyurmasını engelleme maksadı var burada. Bir; ana muhalefet partisini genel başkanı ve muhalefet partilerinin önderlerini ve sözcülerini susturmak. İki; onların tahlil tekliflerinin halka duyurulmamasını sağlamak üzere bir misyonla hareket ediyor RTÜK.”
“2023 yılı televizyon yayıncıları bakımından 2022’den daha sert geçecek diyebiliriz”
2023 yılı televizyon yayıncıları bakımından 2022’den daha sert geçecek diyebiliriz. Zira Ebubekir Şahin, üstten aldığı talimatla gözünü daha da karartacaktır, oradakilerin gözüne girebilmek için. Bugüne kadar hukuk tanımayan anlayışı bize bunu net olarak ortaya koymuştur. Basın, tabir özgürlüğü, haber alma hakkı, demokrasi ve hukukun üstünlüğü, bizim için kutup yıldızı. Bizim uğraşımızın yol göstericisi bunlar. RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin’in yönetimindeki bir üst konseyden ben insan haklarına uygun, toplum vicdanını yaralamayan kararlar almasını yahut basın özgürlüğüne hürmet göstermesini bekleyecek kadar da hayalperest değilim” diye konuştu.
Bu çizdiğimiz tablo tahminen de çok iç karartıcı olarak görünebilir. Durum vahim üzere de görülebilir ki durum vahim, lakin bana nazaran hiçbir vakit umutsuz değil. Ben, 2023 yılından çok umutluyum. RTÜK’ün hukuka saygılı, yayıncıların özgür yayıncılık yapmasını sağlayan ve özgür bir rekabet ortamında basın özgürlüğünü sonuna kadar müdafaaya çalışan, halkın haber alma hakkına hürmet gösteren bir RTÜK anlayışının inşa edileceği umudunu taşıyorum” (ANKA)