Gemi, inşaat, otomotiv üzere pek çok alanda kullanılan fakat yanlışsız kullanılmadığı takdirde insan sıhhatini olumsuz etkileyebilecek hususlardan olan asbest sebepli mezotelyoma hastalığı (akciğer zarı kanseri), her yıl hem dünyada hem Türkiye’de can almaya devam ediyor.
Asbestin toprakta bulunan bir mineral ve maden olduğuna dikkati çeken Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği İzmir Temsilcisi ve Asbest Söküm Uzmanı Nimet Koç, asbeste çevresel ve endüstriyel maruziyetlerin bulunduğunu hatırlattı.
Asbest maruziyetinin akabinde akciğer zarında kalınlaşma ve mezotelyoma ismiyle bilinen akciğer zarı kanseri üzere hastalıklarla karşılaşılabildiğini anlatan Koç, bu nedenle 26 Eylül Mezotelyoma Farkındalık Günü’nün ehemmiyetinin altını çizip, “Akciğer kanserinin en tehlikelisiyle karşı karşıya kalma riski kelam konusu. Bunlarla yüzleşmeyi ben dahil kimse istemez” dedi.
İzmir zelzelesinin ve Aliağa ilçesindeki söküm süreçlerinin yapılması planlanan Brezilya donanmasına ilişkin Nae Sao Paulo isimli uçak gemisinde yüksek ölçüde asbest taşıdığı argümanlarının kentteki farkındalığın kısmen de olsa arttığını kaydeden Koç, binalardaki asbest ölçüsünün bilimsel çalışmayla test edilebildiğini söz etti.
“PENCERELERİN KAPATILMASI, MASKESİZ DOLAŞILMAMASI LAZIM”
Sadece İzmir’de değil ülke genelinde de yüzlerce yıkımın kelam konusu olduğunu lisana getiren Koç, “2013 yılından evvel yapılan binaların kıymetli bir kısmında asbest bulunduğunu varsayım ediyoruz. Bir binanın sıvası dahil her yerinde olabilir. Asbest sinsidir, uzun müddet bekler. Aşikâr vakit sonra ortaya çıkar. Lakin öteki unsurlar daha çabuk nüksedip kısa müddette astım ve gibisi hastalıklara sebep olabilir.
Düzgün yıkım yapılmazsa radyoaktif unsurlara maruz kalınabilir. Yönetmeliklerde yer alan yıkım tekniklerini düzgün uygulamamız lazım. Beşerler da dönüp yıkımı izlememeli. Yıkım yapılan yerlerde pencerelerin kapatılması, maskesiz dolaşılmaması lazım.
Ciğerlere giden ziyanlı tozlar çok küçük. İnce maske de işe yaramaz. Yıkımlara reaksiyon verilmeli. Teknik olarak bilmeseniz de çalışanların kıyafetlerinden dahi yanlışsız bir yıkım olup olmadığı anlaşılır. Yıkım sırasında su tutulması gerekiyor. Vatandaşlar da bu bahiste ihtar yapabilir.
Asbest tozu belirli müddet havada asılı kalır, sonra inip yok olmaz. Su da tutulsa, su kuruduktan sonra molozlar açıktaysa esen rüzgarla bu tozlar taşınır, kimin nerede soluyacağı aşikâr değil” tabirlerini kullandı.
“HASTALIĞIN EN BÜYÜK ÖZELLİKLERİNDEN BİRİ AĞRILI OLMASIYDI”
İzmir’de yaşayan ve 8 yıl evvel babası Erol Yıldız’ı akciğer zarı kanseri nedeniyle kaybeden etraf mühendisi 46 yaşındaki Çiğdem Yıldız da “Babam 0-9 yaş ortasında Malatya’da asbest solumuş. Çevresel maruziyet kelam konusu. Yıllar sonra babam 65 yaşındayken teşhis koyuldu. Dördüncü evredeydi ve hastalık öteki organlara da yayılmıştı. Dönüşü yoktu. 19 ay yaşadı. Lakin 19 ay müddetince birçok gününü hastanede geçirdi. Kan muhtaçlığı oluyor, bir anda potasyumu yükseliyor, ani ağrısı oluyordu. Morfin çeşidi ilaçlarla yaşıyordu. Karşınızda çok sevdiğiniz bir insan ağrı çekiyor ve hiçbir şey yapamıyorsunuz. Hastalığın en büyük özelliklerinden biri ağrılı olmasıydı” dedi.
Mezotelyoma konusunda farkındalığın artması için birinci defa geniş iştirakli farkındalık aktifliği yapıldığını söyleyen Yıldız, “Bizler için yas günü. Halk maalesef çok farkında değil. Son günlerde İzmir’e gelmesi konuşulan gemi yüzünden biliniyordu. Fakat önümüzde bir kentsel dönüşüm gerçeği var ve uzmanlar 6-7 milyon binanın yıkımından bahsediyor. Şu an gemi sanayisinden havaya çok daha fazla asbest yayılıyor” dedi.
‘İZMİR’DE TEHLİKE ÇANLARI ÇALIYOR’
İnsan bedeninin asbesti hiçbir formda tolere edemediğine dikkati çeken Yıldız, asbestin akciğer zarına saplanıp kalan dikensi yapıya sahip olduğunu belirterek, yıllarca pusuda kaldıktan sonra genelde 4’üncü evrede ortaya çıkan kanser hastalığıyla kendini gösterdiğini söyledi. Hastaların ortalama yaşama mühletinin 1 yıl olduğunu lisana getiren Yıldız, şöyle konuştu:
“Maalesef beşerler bu hastalık nedeniyle sessiz sedasız ölüyor. Dünyada birçok ülkede olduğu üzere bizler de bir ortaya gelip farkındalık yaratılmasında öncü olabiliriz. Devletin bu mevzuda ortaya koyduğu yönetmelik ve maddelere uyulmalı. Farkındalık oluşması için meslek odaları, sivil toplum kuruluşlarının çalışma yapması gerekiyor. Bir mahallede yıkılan binanın tehlikesinin farkında değiller.
Oysa yapılması gereken tüm camları kapatmak. Bina yıkımlarında inşaat çalışanlarını görüyorum. Maskesiz tozun toprağın içinde çalışıyorlar. Yıllar sonra ortaya çıkacak olması ve çok fazla bilinmemesi hafife almamıza neden oluyor. Kentsel dönüşümle birlikte milyonlarca binanın yıkılacak olmasını düşünürsek bizim için tehlike çanları çalıyor. Bilhassa İzmir’de süratli başladık. Sarsıntı nedeniyle mecbur kalındı. Beşerler evsiz diye çabuk edildi. Lakin biz ‘acele etmeyin’ demiyoruz tedbir alarak yıkın diyoruz.“