Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, bugün paylaştığı raporda Türkiye’de konut sahipliğinin azaldığına vurgu yapılarak “2010’da yüzde 59 olan konut sahipliği oranı 2021 yılında yüzde 55,5’e gerilemiştir” tabirlerine yer verildi.
Rapordaki bulgulara nazaran, 2010’da yüzde 59 olan konut sahipliği oranı 2021 yılında yüzde 55,5’e geriledi. Farklı gelir kümelerinin konut sahiplik oranları incelendiğinde, bu oranın en düşük gelir kümesinde yüzde 51,3’ten 46’ya (5,3 puan), orta gelir kümesinde yüzde 58,5’ten 52,8’e (5,7 puan), en yüksek gelir kümesinde ise yüzde 70,4’ten 66,1’e (4,3 puan) düştüğü görülmekte.
Türkiye’deki konut sahipliği oranının yüzde 56 ile düşük kaldığı belirtildi.
Asgari ücretlinin konut alması neredeyse iki kat zorlaştı
Rapordan öne çıkan başlıklar şunlar:
“Asgari fiyatın konut fiyatlarını ve kiraları ne ölçüde karşıladığını incelediğimiz evvelki araştırma notunda geçtiğimiz iki yılda konut satın almanın yahut kiralamanın neredeyse iki kat daha zorlaştığını bulmuştuk. Hatırlatmak gerekirse, temsili konut olarak kabul ettiğimiz 2+1 ve 90 m2 ’lik bir konutu taban fiyatlı bir kişinin satın alması için 108 aylık (9 yıllık) gelirini biriktirmesi, bu türlü bir konutta kirada oturmak için ise gelirinin yaklaşık yüzde 92’sini ayırması gerekiyordu.”
“Türkiye’de konut sahipliğinin 2010’dan bu yana seyrine bakıldığında genelde düşüş eğiliminde olduğu görülmektedir. TÜİK bilgilerine nazaran 2010’da yüzde 59,0 olan konut sahipliği oranı dört yıl içinde lakin yüzde 59,3’a yükselmiş, 2014’ten bu yana ise daima gerileyerek 2021’de yüzde 55,5’e kadar düşmüştür. Bilhassa 2020 pandemi yılındaki 1,1 yüzde puanlık istisnai düşüş dikkat caziptir.”
Konut fiyat endeksi 200’e yaklaştı
“Bilindiği üzere konut piyasasında arz fazlası 2018’de fiyatlarda sert bir düşüşe yol açmış ve konut gerçek fiyat endeksi 2019’da 123,1’e kadar inmiştir. 2018-2019 devrinde ortalama ekonomik büyümenin yüzde 2’ye gerilemesi hane kullanılabilir gelirini de olumsuz etkilediğinden konut fiyatı/kullanılabilir gelir oranı düşüşe geçerek 135’ten 2019 ikinci çeyrekte yaklaşık 125’e gerilemiştir (Şekil 3). Öbür sözle konutlar izafî olarak ucuzlamıştır. Buna karşın konut sahipliği azalmaya devam ederek yüzde 56,8’e inmiştir.”
“2020 ve 2021 yıllarına gelince konut piyasasında son iki yılın en çarpıcı gelişmesi fiyatlarda görülen muazzam artıştır. Gerçek fiyat endeksi iki yıl içinde 123’ten neredeyse 200’e sıçramıştır; gerçek fiyat artışı oranı yüzde 62’dir. Ortalama konut 10 yıl öncesine nazaran de iki kat daha kıymetli hale gelmiştir (Şekil 2). Bu çarpıcı fiyat artışının nedenleri bu araştırma notunun konusu değildir. Bu nedenlerin şimdi sistematik bir halde araştırılmamış olduğu da not edilmelidir. Bununla birlikte değerli nedenlerden birinin, 2018 başında patlak veren arz fazlası krizinin yeni konut üretimini büyük ölçüde yavaşlatması sonucu satılık piyasasına çıkan konut sayısının iki yıl içinde yarı yarıya azalması olduğu anlaşılmaktadır.”
Türkiye, konut sahipliği oranında geride
“Türkiye birtakım özelliklere nazaran seçilmiş ülkelerle karşılaştırıldığında yaklaşık yüzde 56 olan konut sahipliğinin düşük kaldığı göze çarpmaktadır (Şekil 4). Bu seçilmiş ülkeler, Macaristan, Polonya, Romanya, Meksika, Şili, Almanya ve İsviçre’den oluşmaktadır. Türkiye’de SGP cinsinden kişi başı gelir bu ülkelerin birinci üçü ile benzeri, Şili ve Meksika’nın üzerinde, Almanya ve İsviçre’nin ise çok altındadır.”