Ayşe Sayın
Altılı Masa’da yer alan siyasi partiler, 26 Ocak’ta Akşener’in konut sahipliğinde yapılacak toplantıda, cumhurbaşkanı adayı belirlemek için masaya oturacak. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığına mesafeli duran İYİ Parti, adayın “halka ve partilerin tabanlarına sorularak” belirlenmesi teklifini masaya getirmeyi planlıyor.
Geçirdiği rahatsızlığın ardından, dün parti genel merkezinde mesaisine başlayan İYİ Parti Genel Lideri Meral Akşener, toplantı gündemine ait Perşembe gününden itibaren önderleri ziyarete başlayacak.
Kulislerde, aday isminin netleşeceği tarih olarak ise Şubat ayının birinci yarısında, Temel Karamollaoğlu’nun mesken sahipliğinde yapılacak ikinci tıbbın son toplantısı gösteriliyor.
Güçlendirilmiş parlamenter sistem konusunda ortak mutabakat açıklayan altı siyasi parti, bu işbirliğini hem cumhurbaşkanlığı seçimi hem de parlamento seçiminde ittifaka taşımak için son viraja giriyor.
2022 yılı Şubat ayından itibaren 10 toplantıyı geride bırakan Altılı Masa’da seçim güvenliği, güçlendirilmiş parlamenter sisteme ait anayasa değişikliği, kurumsal ıslahatlara ait çalışmalar tamamlandı. Altılı Masa’nın cumhurbaşkanı adayının “seçim bildirgesi” niteliğindeki “temel politikalar” ve “güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş sürecinin yol haritası”na ait metinler ise 30 Ocak’ta kamuoyuna açıklanacak.
Aday belirleme yolu netleşecek
Altılı Masa’nın önündeki en kritik bahis ise cumhurbaşkanı adayının kim olacağı ve bu adayın nasıl belirleneceği. İYİ Parti Genel Lideri Akşener, Perşembe günü, toplantı gündem tekliflerini almak için başkanlar tipine çıkacak. Akşener’in bu ziyaretlerinde aday belirleme usulü konusunda görüş alışverişinde bulunması ve toplantıda aday belirleme yolunun netleştirilmesi bekleniyor.
Kim hangi adayı istiyor?
Her ne kadar Altılı Masa’da şimdiye kadar aday ismi konuşulmasa da parti kulislerinde adaya ait eğilimler uzun müddettir konuşuluyor. CHP, Genel Lider Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığında ısrarlı. CHP başkanının, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun adaylıklarına rezerv koyduğu için öncelikle kendi adaylığı üzerinde uzlaşma arayacağı söz ediliyor.
Demokrat Parti Genel Lideri Gültekin Uysal ve Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu’nun Kılıçdaroğlu’na dayanak eğiliminde olduğu belirtilirken, DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan da kendi adaylığını bir müddettir seslendiriyor.
Gelecek Partisi’nde de Kılıçdaroğlu’nun adaylığına sıcak bakılmıyor. Fakat aday konusunda belirleyici iki ismin Akşener ve Kılıçdaroğlu olacağı masadaki öbür siyasi partilerce de lisana getiriliyor ve iki başkanın uzlaşması halinde sorunun büyük ölçüde çözülmüş olacağına işaret ediliyor.
Altılı Masa’yı oluşturan partiler, İstanbul’da İmamoğlu’na dayanak için bir ortaya gelmişti.
İYİ Parti’de Kılıçdaroğlu rezervi: Seçmen sandığa gitmez
“Kazanacak aday” kriterini baştan itibaren dile getiren İYİ Parti, Kılıçdaroğlu’nun adaylığına en mesafeli parti pozisyonunda. ÂLÂ Partililer buna gerekçe olarak “İYİ Parti seçmeninin reaksiyon olarak sandığa gitmemesi” ihtimalini gösteriyor.
Partili seçmenin sandığa gitmemesi halinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın birinci çeşitte seçilme bahtının artacağına işaret edilerek, “Seçmen sandığa giderse, bizim adayımızın bahtı yüksek olur. Fakat tabanımızda, ‘sandığa gitmeyiz’ diyen seçmen çok fazla” görüşü lisana getiriliyor.
‘Halka, parti şuralarına, tabana sorulabilir’
Partiden gelen bu görüşler doğrultusunda, Akşener’in, adayın kamuoyu anketleri ile halka sorulması, ayrıca parti yetkili heyetlerinin ve tabanlarının eğilimlerine nazaran belirlenmesi tekliflerini masaya getireceği belirtiliyor. Hangi isimlerin kamuoyu anketine konulacağı, anketin hangi şirket tarafından nasıl yapılacağı konusunun da başkanların masasında olacağına dikkat çekiliyor:
“Tabii öncelikle anket usulü konusunda mutabık kalmak gerekiyor. Bu hususta partilerin birbirlerini çek edebilecekleri bir ortak çalışma kümesi oluşturulabilir. Aday belirlemede iki kriter çok değerli: Birincisi kamuoyu anketi ile halka sorulmalı. İkincisi de partinin yetkili şuralarının eğilimi ve tabanlarının eğilimi alınmalı. Bunlar masaya getirilmeli.”
‘Fark azsa, başkanlar içlerinden birini tercih edebilirler’
İYİ Parti’de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, ilk çeşitte seçimi kazanma potansiyeli en yüksek isim olarak söz edilirken, İmamoğlu’nun hakkındaki yargı kararı nedeniyle aday gösterilme mümkünlüğü düşük görülüyor. Lakin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş da hala UYGUN Parti’nin gündeminde.
BBC Türkçe’ye konuşan bir parti yöneticisi, Kılıçdaroğlu’nun aday gösterilebilmesi için kriterin ne olacağı sorusuna ise şu karşılığı veriyor:
“Kamuoyu anketlerinde, Kemal bey ile Mansur Yavaş ortasında birinci başlarda çok fark vardı. Mesela, Kemal bey yüzde 38 civarındaysa Yavaş yüzde 56-58 çıkıyordu. Fakat artık baktığımızda, Kemal bey ortadaki farkı biraz daha kapatmış görünüyor. Mesela bu türlü bir anket yaparsınız, ortadaki fark 1-2 puan olur o vakit başkanlar kendi içlerinden birini aday olarak tercih edebilirler. Fakat fark çok olursa, bu göze alınabilir bir risk değil.”
Geçiş süreci idaresi de masada netleşecek
Altılı Masa’nın 30 Ocak’ta kamuoyuna açıklanması beklenen “geçiş süreci”nin en tartışmalı konusunu, masadaki başkanların idarede nasıl misyon alacağı oluşturuyor.
Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu’nun, “Cumhurbaşkanı imza yetkisini Altılı Masa önderleriyle paylaşacak” açıklaması nedeniyle tartışma konusu olan idare modeli konusuna da toplantıda son noktanın konulması bekleniyor.
Liderlerin “Cumhurbaşkanı Yardımcısı” olarak idarede vazife almaları konusunda uzlaşma noktasına gelindiği belirtilirken, milletvekili olmak isteyen önderlerin yerine partiden birisinin görevlendirilmesi seçeneğinin de düşünülebileceği söz ediliyor.
Cumhurbaşkanı’nın anayasal yetkilerini kullanmaya mani bir yönetim modeli olmayacağı belirtilirken, çok kıymetli kararlar ve atamalarda, “istişare” metodunu kullanabileceği bir sistem öngörülüyor.
30 Ocak’ta aday da açıklanabilir mi?
Cumhurbaşkanı adayının ne vakit açıklanacağı ise en çok merak edilen hususların başında geliyor. Adayın 26 Ocak toplantısında netleşmesi zayıf seçenek olarak görülüyor. O nedenle seçim bildirgesi ve geçiş sürecinin yol haritasının açıklanacağı 30 Ocak’taki toplantıya yetişmeyeceği düşünülüyor.
Altılı Masa kulislerinde, adayın açıklanma tarihi olarak, SP Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu’nun ev sahipliğinde yapılacak ikinci çeşidin son toplantısı gösteriliyor. Önderlerin bu toplantı öncesinde ağır bir görüşme trafiği yürüteceği ve seçim takvimini de dikkate alarak, Şubat’ın birinci yarısında adayı açıklayabileceği tabir ediliyor.
Geçiş sürecinde cumhurbaşkanı parti ile bağını sürdürecek mi?
Toplantıda netleşmesi beklenen bahislerden biri de cumhurbaşkanı adayının parti başkanlarından biri olması halinde, geçiş sürecinde parti genel başkanlığından ayrılıp ayrılmayacağı olacak. Güçlendirilmiş parlamenter sistem teklifinde, cumhurbaşkanının partisiyle bağının kesilmesi öngörülüyor. Lakin geçiş sürecinde, masadaki öteki başkanların cumhurbaşkanı yardımcısı olacağı bir denklemde, cumhurbaşkanının parti bağının kesilmesinin ezalara yol açacağına dikkat çekiliyor.
DEVA Partisi de bu nedenle geçiş sürecinde, liderin partisiyle bağını sürdürmesi teklifini masaya getirmeyi planlıyor. Kulislerde, cumhurbaşkanının geçiş sürecinde parti ile ilişiğinin kesilmesi halinde doğacak sakıncalar şöyle tabir ediliyor:
“Diyelim Kılıçdaroğlu, cumhurbaşkanı seçildi. Bir parti yöneticisi de CHP Genel Başkanı oldu. Peki CHP o vakit Kılıçdaroğlu’nun taahhütlerinin ardında olmazsa ne olacak? Tahhütlerimizi hayata geçirme bahtımız kalmaz. Parlamenter sistemde, temsili sembolik olacağı için parti bağı olmasın, fakat geçiş sürecinde icranın başında olacağı için parti bağı sürmeli. Bu olmazsa, geçiş sürecini tamamlayamazsınız.”